ప్రకృతి మనల్ని ఈ భూమిపైకి తీసుకొచ్చినప్పుడు పోషకాలు, నీరు, అలాగే వ్యాధుల నుండి మనలను రక్షించే అనేక మూలికలతో సహా అన్నిటినీ మనకు అందించింది. వివిధ ఆరోగ్య సమస్య లను నయం చేయడానికి చురుకైన జీవితాన్ని గడపడానికి అవసరమైన అన్ని వనరులను ప్రకృతి మనకు అందిస్తుంది అనే నమ్మకం ఆయుర్వేదానికి మూలం.
సమతుల్య జీవితాన్ని సాధించడానికి శరీరం, మనస్సు, ఆత్మ మరియు ఆత్మ అనే నాలుగు ప్రాథమిక స్తంభాల ప్రాముఖ్యతను ఆయుర్వేదం నమ్ముతుంది. ఈ ముఖ్యమైన అంశాల మధ్య సామరస్యాన్ని కొనసాగించడం మన సరైన ఆరోగ్యానికి చాలా అవసరం.
5,000 సంవత్సరాల నాటి సాంప్రదాయ ఆయుర్వేద వ్యవస్థ వివిధ ఆరోగ్య సమస్యలకు చికిత్స చేయడానికి మరియు వ్యాధి రహిత జీవితాన్ని సాధించడానికి సహజ మూలికలను ఉపయోగిస్తుంది. వంటగదిలో ఉపయోగించే మసాలా దినుసులలో కూడా ఆయుర్వేదం ఉంటుంది ఇలా రోజువారీ జీవితంలో ఆయుర్వేదం యొక్క ప్రాముఖ్యతను తక్కువ అంచనా వేయలేము, ఎందుకంటే ఆయుర్వేదం మన జీవన విధానం.
ఆయుర్వేదం పని చేసే విధానం
ఆధునిక వైద్యం పెరిగినప్పటికీ, ఆయుర్వేద వైద్యం పద్ధతులు వాటి దీర్ఘాయువు మరియు పునరుద్ధరణ శక్తులను నిరూపిస్తూనే ఉన్నాయి. ఆయుర్వేదం యొక్క అంతిమ లక్ష్యం మానవులకు మరియు పర్యావరణానికి మధ్య ఆరోగ్యకర సంబంధాన్ని సృష్టించడం అలాగే వైద్యం మరియు సరైన ఆరోగ్యాన్ని అందించడం. వేద తత్వశాస్త్రం ప్రకారం, మనుషులు ప్రకృతితో ముడిపడి ఉన్నారు, అంటే మనలో లో ఏదైనా మార్పు ప్రత్యక్షంగా లేదా పరోక్షంగా జరిగినా ,శారీరక మరియు మానసిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రకృతి ప్రభావితం చేస్తుంది. ఉదాహరణకు, జీవనశైలి, ఆహారం మరియు వాతావరణ మార్పులు మన మొత్తం ఆరోగ్యం మరియు పనితీరును ప్రభావితం చేస్తాయి. అందువల్ల, మనుషులు శారీరకంగా మరియు మానసికంగా సంతోషకరమైన జీవితాన్ని గడపడానికి ప్రకృతికి పూర్తిగా అనుగుణంగా ఉండాలి. ఆయుర్వేదం ఆధునిక శాస్త్రం యొక్క భావనలు మరియు ఆచారాలను అధిగమించి భౌతిక, మానసిక, ఆధ్యాత్మిక, సామాజిక,భావోద్వేగ అంశాలు వంటి మనిషి శ్రేయస్సుకు సంబంధించిన అంశాలు తనలో భాగమని చెబుతుంది.
వాత – పిత్త – కఫ
మానవ శరీరం మూడు ప్రాథమిక శక్తులతో రూపొందించబడిందని ఆయుర్వేదం వివరిస్తుంది, అవి కలిసి మన మానసిక, భౌతిక మరియు ఆధ్యాత్మిక ఉనికిని మనకు ఏర్పరుస్తాయి. దోషాలు అని కూడా పిలువబడే ఈ సూత్ర శక్తులు కఫ (నీరు మరియు భూమి), వాత (గాలి మరియు ఈథర్) మరియు పిత్త (అగ్ని మరియు నీరు) గా విభజించబడ్డాయి.
ఈ దోషాలు మన శారీరక విధులను నియంత్రించే ప్రధాన శక్తులుగా పనిచేస్తాయి. ఆయుర్వేదం ప్రకారం, వాత, పిత్త మరియు కఫ దోషాల అసమతుల్యత సెల్యులార్ ఫంక్షన్లకు అంతరాయం కలిగిస్తుంది, ఫలితంగా టాక్సిన్స్ ఉత్పత్తి మరియు విభిన్న ఆరోగ్య సమస్యలు వస్తాయి.ఆయుర్వేదం ప్రకారం, సరైన ఆరోగ్యం అనేది సూత్రాలు అని పిలువబడే దోషాల మధ్య సమతుల్యతగా పరిగణించబడుతుంది. సరైన సమతుల్యత మరియు మంచి ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోవడానికి శరీరం, మనస్సు మరియు స్పృహ సామరస్యపూర్వకంగా కలిసి పనిచేయాలని ఆయుర్వేదం నమ్ముతుంది.
వాత
వాత దోషం మనస్సు మరియు శరీరం అంతటా అవసరమైన ద్రవాలు మరియు పోషకాలను సమీకరించడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది. ఇది ఐదు భౌతిక అంశాలలో రెండు అయిన అంతరిక్షం మరియు గాలితో కూడి ఉంటుంది, వాత రక్త ప్రవాహాన్ని నియంత్రిస్తుంది మరియు శరీరం నుండి వ్యర్థాలు మరియు విషాన్ని తొలగిస్తుంది. అదనంగా, వాత మీ శ్వాస మరియు ఆలోచనలను కూడా నియంత్రిస్తుంది, మన దినచర్య ఉత్సాహంగా మరియు సానుకూలంగా ఉండాలనుకుంటే, వాత దోషం సరైన స్థాయిలో ఉండటం చాలా అవసరం.అయితే, వాత అసమతుల్యత చెందితే, మనకు మలబద్ధకం, అలసట, అధిక రక్తపోటు, జీర్ణ రుగ్మతలు మరియు అనవసరమైన విశ్రాంతి లేకపోవడం వంటి ఆరోగ్య సమస్యలు వస్తాయి.
పిత్త
పిత్త దోషం ఏమిటంటే, పిత్త జీర్ణక్రియ మరియు జీవక్రియను నియంత్రిస్తుంది, తినే ఆహారాన్ని శక్తిగా మార్చడంలో సహాయపడుతుంది. వాత ఈ శక్తిని శరీరం అంతటా పంపిణీ చేస్తుంది. పిత్త అగ్ని మరియు నీటితో కూడి ఉంటుంది.పిత్త ఆధిపత్యం కలిగి ఉన్న వ్యక్తులు ఆవేశపూరిత ధోరణిని ప్రదర్శిస్తారని భావిస్తారు, ఇది వారి స్వభావం మరియు ప్రవర్తనలలో స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. వారు గణనీయమైన ఆకలి, శక్తివంతమైన ఛాయలు మరియు అసాధారణమైన జీర్ణశక్తిని కలిగి ఉంటారు.చర్మంపై దద్దుర్లు, GI ట్రాక్ట్‌లో మంట, పెప్టిక్ అల్సర్లు, గుండెల్లో మంట మరియు ఆమ్లత్వం వంటి లక్షణాలు తరచుగా పిత్త దోషంతో ముడిపడి ఉంటాయి.
కఫ
కఫ దోషం సరైన సరళతను నిర్ధారిస్తుంది మరియు శరీరం యొక్క మొత్తం నిర్మాణానికి మద్దతునిస్తుంది. ఇది కణాలను ఒకదానితో ఒకటి అంటుకునేలా పనిచేస్తుంది మరియు కొవ్వు, కండరాలు, పునరుత్పత్తి కణజాలం, ఎముక మరియు మజ్జల ఉత్పత్తికి బాధ్యత వహిస్తుంది.
కఫ దోషం బరువు మరియు పెరుగుదలను నియంత్రించడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది, అలాగే కీళ్ళు మరియు ఊపిరితిత్తులలో సరైన సరళతను నిర్ధారిస్తుంది. ఇది స్థిరత్వం ద్వారా వర్గీకరించబడుతుంది అలాగే భౌతిక శక్తిని నిర్మించడంలో సహాయపడుతుంది. అయినప్పటికీ, కఫ ఉత్తమంగా పని చేయకపోతే, ఇది అవాంఛనీయ బరువు పెరగడం, బద్ధకం మరియు అధిక నిద్రకు దారితీస్తుంది. కఫా అసమతుల్యత కాలక్రమేణా కొనసాగితే, అది మధుమేహం, ఉబ్బసం మరియు నిరాశ వంటి పరిస్థితులకు దారితీస్తుంది.
అష్టాంగ ఆయుర్వేదం – ఆయుర్వేదంలో విభాగాలు
మనలో చాలా మందికి ఆయుర్వేదం గురించి పరిమిత అవగాహన ఉంది, ఇది కేవలం మూలికా నివారణలు మరియు వెచ్చని నూనె మసాజ్‌లను మాత్రమే కలిగి ఉంటుంది అనుకుంటాం. కానీ, ఆయుర్వేదం వాస్తవానికి అంతర్గత ఔషధం, పీడియాట్రిక్స్, వృద్ధాప్యం, పునరుజ్జీవనం, శస్త్రచికిత్స మరియు లైంగిక ఆరోగ్యంతో సహా అసాధారణమైన సమగ్ర పరిధిని కలిగి ఉంది.
ఆయుర్వేదంలో మొత్తం ఎనిమిది ప్రధాన విభాగాలు ఉన్నాయి, వీటిని సమిష్టిగా అష్టాంగ ఆయుర్వేదం లేదా ఆయుర్వేదంలోని ఎనిమిది శాఖలుగా పిలుస్తారు .
కాయ చికిత్స
కాయ చికిత్స అనేది ‘అగ్ని’ని సూచించడానికి ఉపయోగించే పదం,’కాయ’ శరీరాన్ని కూడా సూచిస్తుంది, తద్వారా శరీరం యొక్క ప్రాణంతో పాటు జీర్ణవ్యవస్థ యొక్క ప్రాముఖ్యతను నొక్కి చెబుతుంది. శరీరం యొక్క జీవక్రియలో జీర్ణవ్యవస్థ కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది.
బాలా చికిత్స
బాలా చికిత్స అని పిలువబడే చైల్డ్ థెరపీ, ఆయుర్వేదంలోని పీడియాట్రిక్ శాఖ, ఇది పిల్లలు మరియు శిశువులను ప్రభావితం చేసే అనేక రకాల వ్యాధుల కోసం సహజ మరియు మూలికా నివారణలను కలిగి ఉంటుంది. వీటిలో రుగ్మతలు, చికిత్సలు మరియు ఆహార సిఫార్సులు, అలాగే జీర్ణక్రియ, దంత ఆరోగ్యం, ఎముకల ఆరోగ్యం మరియు పోషక అవసరాలకు సంబంధించిన సమస్యలు ఉంటాయి.
గ్రహ చికిత్స
గ్రహ చికిత్స, ఆయుర్వేదం యొక్క మానసిక విభాగం, ఇది మనస్సు నుండి ఉద్భవించే మానసిక వ్యాధులు మరియు రుగ్మతలను పరిష్కరించడంపై ప్రత్యేకంగా దృష్టి సారించింది. సైకోసోమాటిక్ డిజార్డర్స్, మరోవైపు, స్పష్టమైన భౌతిక లక్షణాలు లేని పరిస్థితులను సూచిస్తాయి కానీ బదులుగా మానసిక ఆరోగ్య సమస్యలతో ముడిపడి ఉంటాయి.
శాలాక్య తంత్ర
శాలాక్య తంత్ర అని పిలువబడే చికిత్సా చికిత్స భుజాల పైన ఉన్న శరీర భాగాలలో వ్యాధులు మరియు అసమతుల్యతలను పరిష్కరించడంపై దృష్టి పెడుతుంది. ఈ విధానంలో సంపూర్ణ చికిత్సలు, శుభ్రపరిచే పద్ధతులు మరియు మూలికా సూత్రీకరణల ఉపయోగం ఉంటాయి.
శల్య చికిత్స
ఆయుర్వేదంలోని పురాతన గ్రంథాలలో ఒకటైన సుశ్రుత సంహితలో ఋషి వైద్యుడు ఆచార్య సుశ్రుతుడు మొదటి శస్త్రచికిత్సా విధానాన్ని వివరించాడు. అది శల్య చికిత్స లో భాగం.
దంస్త్ర చికిత్స
దంస్త్ర చికిత్స అనేది ఆయుర్వేదంలో టాక్సికాలజీ యొక్క విభాగాన్ని డంస్ట్రా చికిత్స లేదా అగాడ తంత్ర అని పిలుస్తారు, ఇది శరీరంలోని విషపదార్థాలను నివారించడం మరియు చికిత్స చేయడంపై దృష్టి పెడుతుంది.
రసాయన చికిత్స
ఆయుర్వేదంలోని ఒక శాఖ అయిన రసాయన చికిత్స, వృద్ధాప్యం, దీర్ఘాయువు మరియు పునర్ యవ్వనానికి సంబంధించిన వ్యాధులు మరియు అనారోగ్యాలపై దృష్టి పెడుతుంది. ఇది మొత్తం జీవన నాణ్యతను మెరుగుపరచడానికి నివారణ ఆరోగ్య సంరక్షణ, సలహాలు, చికిత్సలు మరియు మూలికా ఔషధాలను (రసాయన) అందిస్తుంది, ఇది జీవశక్తి మరియు శక్తితో కూడిన ఆరోగ్యకరమైన, సంతోషకరమైన జీవితానికి దారి తీస్తుంది.
వాజికరణ చికిత్స
వాజికరణ చికిత్స, పురుషులు మరియు మహిళలు ఇద్దరి లైంగిక ఆరోగ్యం మరియు సంతానోత్పత్తిని మెరుగుపరచడంపై దృష్టి పెడుతుంది. ఇది ప్రధానంగా ఆరోగ్యం మరియు పునరుత్పత్తి లేదా జన్యు అవయవాలను ప్రభావితం చేసే వ్యాధులను సూచిస్తుంది.
చివరగా…
ఆయుర్వేద చికిత్స ప్రధానంగా మొక్కల ఆధారిత ఉత్పత్తులను ఉపయోగించడం చుట్టూ తిరుగుతుంది, ఇది బాగా సమతుల్య ఆహారం మరియు స్థిరమైన వ్యాయామంతో కలిపి ఉన్నప్పుడు, మూడు దోషాల యొక్క సరైన స్థాయిలను నిర్వహించడం ద్వారా శరీరం యొక్క సహజ వైద్యం ప్రక్రియలో సహాయపడుతుంది.వ్యాధి లక్షణాలను అణిచివేసేందుకు ఉద్దేశించిన సమకాలీన చికిత్సా పద్ధతులకు భిన్నంగా, ఆయుర్వేద చికిత్సలు లోతైన స్థాయిలో పనిచేస్తాయి, సమస్యను దాని మూల కారణంతో పరిష్కరిస్తాయి.చాలా ఆరోగ్య సమస్యలు జీర్ణవ్యవస్థలో అసమతుల్యత నుండి ఉత్పన్నమవుతాయనే నమ్మకం ఆయుర్వేద చికిత్సల వెనుక ఉన్న భావజాలానికి ఆధారం. ఆయుర్వేదం, అంటే సంస్కృతంలో “సైన్స్ ఆఫ్ లైఫ్”, చాలా మంది పండితులచే పురాతన వైద్యం శాస్త్రంగా విస్తృతంగా ఆయుర్వేదం పరిగణించబడుతుంది. అలాగే “మదర్ ఆఫ్ ఆల్ హీలింగ్” గా ఆయుర్వేదం గౌరవించబడుతుంది.
ఆయుర్వేదం మన జీవన విధానం గా మార్చుకోగలిగితే ఆరోగ్యం మన చేతుల్లో ఉన్నట్టే..
